Wie ziek is moet herstellen en wie geopereerd moet worden, moet extra op zijn voeding letten. Net als bij zwaar werk of sport heeft het lichaam meer energie, eiwit en andere voedingsstoffen nodig dan normaal. Wie in een goede voedingstoestand verkeert, doorstaat over het algemeen de behandeling of operatie beter en knapt sneller op. Voor het bereiken van een goede voedingstoestand is een energie- en eiwit verrijkte voeding nodig.
Energie en eiwit in de voeding
Voedsel levert energie. Energie hebben wij nodig bij alles wat we doen, bijvoorbeeld lopen en fietsen maar ook bij alles wat er in ons lichaam gebeurt, zoals ademhalen, praten en het kloppen van het hart. De benodigde energie wordt geleverd door onze voeding. De hoeveelheid energie die iemand nodig heeft, is afhankelijk van onder andere lengte, leeftijd, geslacht en activiteit. Bij ziekte of als u geopereerd wordt, is het vaak nodig om meer energie te gebruiken. Een goede controle om te zien of u voldoende energie uit uw voeding haalt is uw gewicht. Weeg bij voorkeur op hetzelfde tijdstip en op dezelfde weegschaal éénmaal per week. Wanneer uw gewicht gelijk blijft of zelfs stijgt is de gebruikte energie voldoende. Daalt uw gewicht dan is de hoeveelheid energie die u gebruikt (nog) niet voldoende. Eiwit is een bestanddeel in onze voeding dat nodig is voor de opbouw en instandhouding van de spieren, organen, huid, bloed en dergelijke. Eiwit is de belangrijkste voedingsstof voor herstel. Eiwit komt vooral voor in vlees, vis, kip, ei, kaas, melk en melkproducten.
Aanbevolen hoeveelheden voedingsmiddelen voor gezonde volwassenen per dag:
- Brood: minstens 4 sneden
- Aardappelen, rijst, macaroni: minstens 3 stuks
- Groente: minstens 3 opscheplepels
- Fruit, vruchtensap: 2 stuks, glazen
- Melk(producten): 3 bekers/schaaltjes/porties
- Kaas: 2 plakken
- Vlees(waren), vis, kip, ei: 100-120 gram
- Boter, margarine, olie: minstens 30 gram
Daarnaast is het van belang minstens 1½ liter te drinken. Dit komt overeen met 10 glazen, 8 bekers of 12 kopjes. Verdeel het drinken goed over de dag: neem bij elke maaltijd iets te drinken en drink tussen de maaltijden door.
Praktische adviezen voor een energie- en eiwitrijke voeding
Wat kunt u doen om meer energie en eiwit in uw voeding te krijgen? De volgende tips kunnen u op weg helpen.
Algemeen
- Gebruik vaak kleine maaltijden verspreid over de dag
- Sla geen maaltijden over
- Varieer zo veel mogelijk: wissel zoete, zure of hartige gerechten, warme en koude gerechten regelmatig af
- Neem een broodmaaltijd als de warme maaltijd u tegenstaat
- Eet niet te snel, kauw goed
- Vermijd voedingsmiddelen die u echt tegenstaan
- Kies voor kant-en-klare gerechten als het klaarmaken van de maaltijd u tegenstaat
Broodmaaltijden
- In plaats van 1 snee brood kunt u ook iets anders nemen, bijvoorbeeld 2 beschuiten of 2 crackers.
- Als brood niet lukt kunt u ook gebruik maken van bv. 1 schaaltje pap van volle melk, 1 schaaltje cornflakes of muesli met volle melk of volle yoghurt, 1 beker drinkontbijt.
- Besmeer uw brood ruim met (dieet)margarine of roomboter. Dieetmargarine bevat evenveel energie als roomboter!
- Luxe broodsoorten zoals krentenbrood of croissants, bevatten meer energie dan een ‘gewone’ snee brood.
- Gebruik ruim beleg op brood, bijvoorbeeld 2 plakken kaas of vleeswaren, 1 plak kaas met jam of appelstroop, pindakaas met suiker, hagelslag of plakjes banaan.
- Neem eens iets anders op brood bijvoorbeeld een kant-en-klare salade, een roerei, gebakken vis, knakworstjes of een kroket.
- Maak eens een tosti.
Melk, melkproducten en kaas
- Maak vooral gebruik van volle ofwel volvette producten, zoals volle melk, volle chocolademelk, koffieroom, volle yoghurt, roomkwark, volle vla, pudding, roomijs, volvette kaas, zoals Goudse 48+ of roombrie.
- Maak de vla of yoghurt op smaak met fruit of vruchtenmoes, siroop of puddingsaus.
- Voeg een klontje boter of scheutje ongeklopte room toe aan pap, vla of yoghurt.
- Kies voor (volle) kant-en-klare nagerechten ook voor tussendoor.
- Een flensje of pannenkoek met stroop of fruit met slagroom is ook een idee.
- Maak eens een milkshake, een vlaflip of neem volle chocolademelk met slagroom.
Vlees en vleesvervangingen
- Bereid vlees in ruim margarine of boter en maak er een smakelijke jus of saus van. Voeg eventueel nog wat room of crème fraîche toe.
- Indien gebakken of gebraden vlees u tegenstaat, kan dit worden fijngesneden of verwerkt in ragout of saus.
- Tartaar of fijngemaakt gehakt zijn makkelijk te eten en te verwerken in gerechten, bijvoorbeeld door de stamppot.
- Verwerk koud vlees of vleeswaren in een salade.
- Roer fijn gesneden vleeswaren, bijvoorbeeld ham of cornedbeef, door de puree.
- Gebruik ei, kaas, vis, tahoe, tempé, sojabonen, peulvruchten of kant-en-klare vegetarische vervangingen in plaats van vlees.
Groente en fruit
- Roer een klontje margarine of boter door de groenten óf voeg een scheutje room, een lepel crème fraîche of een sausje toe.
- Voeg aan rauwkost een saus toe op basis van mayonaise of olie.
- Appelmoes, compote, rabarber of stoofperen zijn een goede variatie op gekookte groenten of eet ze er extra bij.
- Maak een vruchtensalade op smaak met suiker en/of (slag)room of crème fraîche. Voeg er eens een bolletje ijs aan toe.
- In plaats van fruit kunt u ook gerust een glas vruchtensap nemen.
Aardappelen, rijst en pasta
- Kies vaker voor gebakken in plaats van gekookte aardappelen en gebruik er mayonaise bij.
- Kies ook eens voor gefrituurde aardappelballetjes, frites, aardappelkroketjes.
- Voeg aan aardappelpuree of stamppot extra boter of (dieet)margarine, room of kaas toe.
- Wissel aardappelgerechten af met rijst of pasta. Voeg ook dan extra (dieet)margarine, olie, room of kaas toe.
Tussendoor
- Eet meerdere malen per dag, dus ook tussen de hoofdmaaltijden door.
- Kies voor kleine, makkelijke hapjes en wissel af tussen zoet en hartig. Voorbeelden zijn: een candybar (bijvoorbeeld Mars, Milky Way, Snickers), een gevulde koek, een koffiekoek, een bolus, een eierkoek, een Liga, een (stroop)wafel, een plakje cake, een plak ontbijtkoek met boter of (dieet)margarine.
- Een bonbon, pinda’s, studentenhaver, chips, kaaskoekjes, nootjes, lekkerbekje, een haring, een saucijzen- of worstenbroodje, stukjes kaas of worst, een loempia.
- Ook energierijke dranken of gebonden soep kunnen tussendoor een goede afwisseling zijn, zoals vruchtensap, frisdrank, chocolademelk met slagroom, een yoghurtdrank of een kop gebonden soep. Thee, koffie en bouillon leveren wel vocht maar geen voedingsstoffen, dus drink daarnaast ook de genoemde energierijke dranken.
Meer informatie
Secretariaat diëtetiek 0115-688262.
Meer tips
- www.voedingscentrum.nl, (zie gewicht, dieet, ondergewicht, aankomen).
