De schouder
De schouder is een van de meest beweeglijke gewrichten in ons lichaam. Het schoudergewricht verbindt de bovenarm met de romp. Het is een kogelgewricht waarbij de bol (humeruskop) past in de kom van het schouderblad (glenoid). In een gezonde schouder glijdt de kop soepel in de kom, omdat beide botten bedekt zijn met kraakbeen. Dit is een gladde, gepolijste stof. Het gewricht wordt gesmeerd door synoviaal vocht, de gewrichtsvloeistof.
De bewegingen van de schouder worden verzorgd door 2 spierlagen, een oppervlakkige en een diepe laag: De deltoid spier ligt oppervlakkig over de schouder en levert vooral kracht. De diepe laag wordt gevormd door de vier pezen en de spieren van de rotator cuff. Deze verzorgen zowel de stabiliteit als de beweeglijkheid van het schoudergewricht. Ook het labrum en het kapsel dragen bij aan de stabiliteit van het gewricht.
De versleten schouder
Een schouder kan verslijten en minder goed gaan functioneren. U kunt hierbij denken aan slijtage van het kraakbeen, maar ook aan slijtage van de pezen rondom het gewricht. Verschillende factoren kunnen hierbij een rol spelen; ouderdom, overbelasting, een breuk, maar ook aandoeningen als reuma en suikerziekte.
Bij artrose van het gewricht verdwijnt het kraakbeen en kan er extra bot gevormd worden op de randen van het gewricht (osteofyten). Dit vervormt het gehele schoudergewricht. Hierdoor treedt op een bepaald moment pijn en verminderde beweeglijkheid op. We kunnen deze klachten meestal behandelen met fysiotherapie, pijnmedicatie en injecties in het gewricht. Wanneer dit niet meer effectief is en u ernstig door de schouderklachten beperkt wordt, kan er samen met de orthopedisch chirurg gekozen worden voor een schouderprothese. Bij deze ingreep wordt het gewricht vervangen door een prothese. Hierdoor zal de pijn meestal geheel verdwijnen en kunt u de normale, dagelijkse bewegingen grotendeels weer uitvoeren. Het plaatsen van een schouderprothese kan in sommige gevallen ook nodig zijn wanneer de schouder zo ernstig gebroken is dat een andere manier van operatief herstel niet meer mogelijk is.
In het ZorgSaam ziekenhuis is er veel expertise met het plaatsen van schouderprothesen; jaarlijks worden ongeveer 70 schouderprothesen geplaatst.
Onderzoek
Het lichamelijk onderzoek van de schouder kan pijnlijk zijn. We proberen dit tot een minimum te beperken. We moeten echter wel nagaan of alle pezen rondom het gewricht intact zijn. Bij een gescheurde pees moeten we misschien een omgekeerde schouderprothese plaatsen. U kunt verderop meer lezen over de verschillende type prothesen.
Er wordt een röntgenfoto gemaakt van het schoudergewricht waarop de artrose zichtbaar is. Daarnaast wordt er een CT-scan van beide schouders gemaakt. Er kan mede op basis van het beeldmateriaal bepaald worden welk type prothese voor u het meest geschikt is.
Wanneer besloten is om een schouderprothese te plaatsen, zal er een vragenlijst bij u afgenomen worden. Deze vragenlijst zal 3 maanden, 6 maanden en 1 jaar na de operatie nogmaals afgenomen worden. Op deze manier meten we het effect van de ingreep vanuit het perspectief van de patiënt. Ook worden specifieke schouder scoreformulieren ingevuld voor en na de operatie om zowel subjectieve als objectieve resultaatsmetingen te kunnen doen.
Voor de operatie
U komt voor de operatie op het spreekuur bij de anesthesiemedewerker of anesthesist. Hier wordt met u besproken welke vorm van anesthesie u krijgt tijdens de operatie. Meestal is dit een verdoving van de zenuwen van de arm (locoregionale verdoving), in combinatie met een algehele narcose. De anesthesiemedewerker verzamelt alle nodige gegevens over uw gezondheid. Het is mogelijk dat er nog een ECG (hartfilmpje), bloedafname of een longfoto nodig zijn. Dit is afhankelijk van uw leeftijd en lichamelijke conditie.
Uw medicatielijst wordt nagekeken en er worden zo nodig afspraken gemaakt over het gebruik hiervan.
Dag van de operatie
U wordt de dag van de operatie opgenomen in het ziekenhuis. U wordt ontvangen door de verpleegkundige op de afdeling Orthopedie. U komt nuchter naar het ziekenhuis. Dat wil zeggen dat u vanaf 12 uur ’s nachts niet meer heeft gegeten of gedronken, tenzij dit anders met u wordt afgesproken door de opnameverpleegkundigen.
U ontvangt van de verpleegkundige op de afdeling de nodige informatie over de afdeling en hoe het rondom de operatie zal verlopen.
De operatie
De operatie vindt plaats via een snede aan de voorzijde van uw schouder. De ingreep duurt gemiddeld anderhalf uur.
Tijdens de operatie is er een schouderteam van goed opgeleide vakspecialisten aanwezig. Prothese operaties gebeuren alleen in hun aanwezigheid.
De verschillende prothesen
Er zijn verschillende typen schouderprothesen. Afhankelijk van uw leeftijd, de kwaliteit van de spieren en pezen en de graad van slijtage, beslist de orthopedisch chirurg welke prothese het meest geschikt is.
De anatomische schouderprothese
We plaatsen een anatomische schouderprothese wanneer het gewricht zelf versleten is, maar de pezen nog goed van kwaliteit zijn. Hierbij worden de bol en de kom vervangen. Deze prothese komt nauw overeen met het natuurlijke gewricht. Daarom heet deze prothese een anatomische prothese.
De halve- of hemiprothese
De hemiprothese wordt geplaatst wanneer alleen de bol is aangetast, maar niet de kom. Alleen de bol wordt vervangen, de kom van het gewricht wordt niet vervangen.
De omgekeerde prothese
Dit heet ook een niet- anatomische prothese omdat deze omgekeerd geplaatst wordt. Dus de bol van de prothese komt terecht op de kom en in plaats van de kom wordt een bol geplaatst. We gebruiken deze prothese wanneer de slijtage van de schouder het gevolg is van een lang bestaande rotator cuff scheur of wanneer de pezen van de rotator cuff niet gehecht kunnen worden. In dat geval is de anatomische prothese niet toereikend genoeg.
Na de operatie
U start meteen na de operatie met de revalidatie. Welke oefeningen u mag doen en vanaf welk moment is afhankelijk van het type prothese en waarom deze is geplaatst. U krijgt hierover advies van de orthopedisch chirurg en begeleiding van de fysiotherapeut in het ziekenhuis.
Uw arm wordt meestal niet geïmmobiliseerd, wat de revalidatie ten goede komt. Zodra de verdoving van de arm is uitgewerkt mag u beginnen met het bewegen van de geopereerde arm. Uw zelfredzaamheid wordt gestimuleerd op de afdeling.
Doorgaans ligt u 1 tot 2 nachten bij ons in het ziekenhuis. U mag met ontslag gaan zodra dit veilig en verantwoord is. Belangrijk is dat de pijn onder controle is en de wond droog is.
Na 10 tot 12 dagen komt u op controle bij de orthopeed. Tot die tijd heeft u de arm voorzichtig zelf bewogen binnen de pijngrens. Vanaf nu mag u starten met fysiotherapie. Wij werken nauw samen met fysiotherapeuten van het Schoudernetwerk Zeeland.
Wat mag u verwachten
Met een schouderprothese heeft u minder pijn, meer kracht en een grotere beweeglijkheid van de schouder dan voor de operatie. U kunt uw dagelijkse activiteiten weer uitvoeren zonder veel beperkingen. Iedere situatie is natuurlijk anders. Wordt de prothese geplaatst na een ingewikkelde breuk, dan duren het herstel en de revalidatie langer dan wanneer het om een geplande operatie wegens artrose gaat. Ook de soort prothese, de nauwkeurigheid van het plaatsen van de prothese, de ernst van de schouderklachten voor de ingreep en de kwaliteit van uw weefsels spelen een rol in het uiteindelijke resultaat.
Het revalidatieproces van een schouderprothese is wisselend. Gemiddeld bent u 3 tot 6 maanden bezig met intensieve revalidatie en heeft u na 1 jaar het uiteindelijke resultaat van de schouderprothese bereikt. Echter is natuurlijk iedere situatie anders. Het kan zijn dat uw revalidatieproces van langere of kortere duur is.
Risico’s
Elke chirurgische ingreep brengt mogelijke complicaties met zich mee. Deze kunnen zijn:
- Een infectie;
- Een letsel van bloedvaten of zenuwen;
- Een breuk van het bot van de bovenarm of schouderblad;
- Stijfheid van de schouder;
- De schouderprothese kan uit de kom gaan;
- Een reactie op de algemene of locoregionale verdoving.
Medische controles en opvolging
Wanneer u een prothese heeft gekregen komt u nog regelmatig op controle in het ziekenhuis:
- Na 10 tot 12 dagen verwijderen we de hechtingen en controleren we de operatiewond;
- Controles na 3 maanden, 6 maanden en 1 jaar;
- Daarna een driejaarlijkse controle.
Op afgesproken controlemomenten wordt er een vragenlijst bij u afgenomen. De beweeglijkheid en functie van uw schoudergewricht worden dan gemeten en geregistreerd.
Vlak na de operatie, nog tijdens uw opname, wordt er een röntgenfoto gemaakt. Na 1 jaar wordt deze herhaald, tenzij hier op een ander moment reden voor is.
Belangrijk!
Bij een infectie elders in uw lichaam kan ook de prothese geïnfecteerd raken, neem tijdig contact op met uw huisarts of orthopedisch chirurg. Ook tandabcessen vallen hieronder. Het kan bij een behandeling bij de tandarts nodig zijn preventief antibiotica in te nemen.
