Bij de behandeling van borstkanker verwijdert de arts naast de kwaadaardige tumor uit de borst ook lymfeklieren uit de oksel. Als er sprake is van een kwaadaardige tumor in de borst kunnen kankercellen zich namelijk verspreiden via het lymfevatenstelsel naar de lymfeklieren in de oksel. Om na gaan of er okselklieren zijn aangetast, voeren we in veel gevallen de schildwachtklierprocedure uit. Als echter voor de operatie door een punctie van een okselklier is gebleken dat deze is aangetast, zal een volledig okselkliertoilet worden uitgevoerd tijdens de operatie van de borst. Ook als na de schildwachtklierprocedure is gebleken dat de schildwachtklier uitzaaiingen bevat, zal soms een tweede operatie volgen voor een volledig okselkliertoilet.
Bij een volledig okselkliertoilet worden alle lymfeklieren uit de oksel verwijderd aan de zijde waar de borstkanker zich bevindt. Het aantal aangetaste lymfeklieren geeft het stadium van de ziekte weer. Hierop kan eventuele nabehandeling worden afgestemd. Het uitvoeren van het okselkliertoilet is dus zowel diagnostisch als therapeutisch van belang.
De operatie
De dag van de operatie wordt u opgenomen op de chirurgische afdeling. De opname-verpleegkundige heeft aangegeven vanaf welk tijdstip u nuchter moet blijven. De operatie vindt plaats onder narcose. Tijdens de operatie verwijdert de chirurg het weefsel uit de oksel waarin de lymfeklieren zich bevinden. Het weefsel wordt naar het laboratorium gestuurd en de patholoog onderzoekt de lymfeklieren op aanwezigheid van kankercellen. De uitslag is na ongeveer 1 week bekend. Bij de operatie ontstaat in de oksel een wond die veel vocht produceert. Daarom laat de chirurg een slangetje (redondrain) in uw oksel achter om bloed of wondvocht af te zuigen. Als tijdens deze operatie ook een borstamputatie plaatsvindt, zijn er twee redondrains aanwezig.
Na de operatie
Na de operatie is het vaak prettig om uw arm te ondersteunen met een kussen. Dit vermindert ook de kans op stuwing van vocht in de arm. Bewegen is echter niet schadelijk voor de wondgenezing en zelfs goed voor de circulatie van het lymfevocht. Wees dan ook niet bang om uw arm te gebruiken op geleide van de pijnklachten. Dit betekent niet forceren en niet overbelasten.
Bewegingsbeperking
Als gevolg van de operatie kunt u vanwege pijn of angst voor pijn de arm vaak minder goed bewegen. Hierdoor vermindert de spierkracht en kan verstijving in de gewrichten ontstaan. De dag na de operatie komt de fysiotherapeut bij u langs op de afdeling om voorlichting en beweeginstructies te geven. Dit om de kans op blijvende klachten van de arm en/of schouder te voorkomen. Er worden oefeningen met u doorgenomen die u thuis kunt voortzetten. De oefeningen moeten rustig opgebouwd worden volgens een schema. Het is de bedoeling dat de functie van de arm en schouder zich herstelt naar het niveau van voor de operatie.
Zenuwbeschadiging
Bij de operatie kunnen een aantal gevoelszenuwen beschadigen. Deze lopen door het operatiegebied en zijn tijdens de operatie moeilijk te zien. Meestal zal de huid van het okselgebied en de achterzijde van de arm hierdoor doof en onaangenaam aanvoelen bij het aanraken. Dit dove gevoel kan levenslang blijven. In plaats van een doof gevoel kan ook zenuwpijn (neuropathische pijn) ontstaan. De klachten kunnen bestaan uit een tintelend, zeurend, brandend of prikkend gevoel aan de achterzijde van de arm, voorzijde romp, oksel en schouder van de geopereerde zijde. In de meeste gevallen verminderen deze klachten na verloop van tijd.
Lymfoedeem
Door het verwijderen van lymfeklieren uit de oksel, ontstaat het risico op lymfoedeem in de arm, borst of romp. Lymfoedeem is een opeenhoping van lymfevocht, waardoor een zwelling ontstaat. Dit kan een zwaar of drukkend gevoel in de arm, borst of romp geven.
Doordat de lymfebanen in de oksel ten gevolge van de operatie zijn beschadigd, kan het lymfesysteem in zijn functie belemmerd worden. Doorgaans is het lichaam in staat zich aan deze nieuwe situatie aan te passen. Het lichaam zal zelf een nieuwe weg zoeken voor het circuleren van het lymfevocht vanuit de arm, via overgebleven lymfevaatjes en bloedvaten. Als het gebied ook nog bestraald moet worden, neemt het risico op het ontstaan van lymfoedeem iets toe. Lymfoedeem ontstaat niet altijd na een okselkliertoilet, maar het risico hierop is levenslang.
Naar huis
In de meeste gevallen mag u één of twee dagen na de operatie naar huis. U gaat naar huis met één of twee redondrains, naar gelang welke borstoperatie u heeft gehad. Na een okselkliertoilet kan de redondrain in de oksel veel vocht produceren. De verpleegkundige van de afdeling legt u voor uw vertrek uit hoe thuis om te gaan met een redondrain. Een verpleegkundige van de thuiszorg, die gespecialiseerd is in drainzorg, zal de wond en drain(s) verzorgen in de thuissituatie. Het benodigde verbandmateriaal krijgt u van de afdeling mee naar huis. De redondrain(s) zal maximaal 7 dagen blijven zitten en zal worden verwijderd door de thuiszorg of op de mammapoli.
Wondvocht
Na het verwijderen van de redondrain(s) kan zich onder de huid in uw oksel wondvocht (seroom) ophopen. Dit voelt aan als een zwelling. Als de zwelling pijn veroorzaakt of als u hierdoor moeite heeft met bewegen of slapen, kan dit wondvocht met behulp van een seroompunctie worden weggenomen. Het vocht wordt verwijderd met behulp van een spuit met naald. Wondvocht is niet hetzelfde als lymfoedeem. Ook geeft de aanwezigheid van wondvocht geen verhoogde kans op lymfoedeem.
Vragen
Heeft u nog vragen, stel ze gerust. De mammapoli is bereikbaar op telefoonnummer: 0115 – 688132 of per e-mail mammacare@zzv.nl
