Tijdens de kolposcopie heeft de gynaecoloog met een vergrootglas naar uw baarmoedermond gekeken en een stukje weefsel (een biopt) afgenomen. Uit onderzoek blijkt dat het weefsel afwijkend is in opbouw. Er is sprake van dysplasie van het weefsel.
De mate van dysplasie wordt uitgedrukt in de volgende categorieën:
- CIN I. Het weefsel heeft lichte afwijkingen, lichte dysplasie
- CIN II. Er is sprake van duidelijkere afwijkingen, matige dysplasie
- CIN III. Het weefsel is sterk afwijkend in opbouw, er is sprake van sterke dysplasie en een voorstadium van baarmoederhalskanker
Afhankelijk van de mate van dysplasie is behandeling noodzakelijk.
Welke behandelingsopties zijn er?
Na het weefselonderzoek dat bij de kolposcopie gedaan is, zal de gynaecoloog een behandelplan met u opstellen. Mogelijke vervolgstappen kunnen zijn:
Afwachten
Er is op dit moment geen behandeling nodig, omdat verwacht wordt dat de afwijkende cellen vanzelf verdwijnen. Er worden vervolguitstrijkjes gemaakt om dit te controleren.
Lisexcisie (LETZ)
De gynaecoloog neemt het stukje weefsel met afwijkende cellen weg met een dunne metalen lis. De lis is een draadje in de vorm van een lus dat elektrisch verhit wordt. De baarmoedermond wordt vooraf verdoofd met lokale verdoving. Soms wordt een lisexcisie uitgevoerd onder sedatie. Het afgenomen stukje weefsel wordt onderzocht.
Conisatie
Is de afwijking aan de baarmoedermond te groot of liggen de afwijkende cellen te diep? Dan zal de gynaecoloog geen lisexcisie uitvoeren, maar overgaan op conisatie. Bij een conisatie snijdt de gynaecoloog een kegelvorming stukje weefsel weg met een mesje. Een conisatie wordt altijd uitgevoerd onder sedatie, algehele narcose of met een ruggenprik. Het afgenomen stukje weefsel wordt onderzocht.
Wat is sedatie?
Sedatie betekent letterlijk het verlagen van het bewustzijn. Tijdens een behandeling onder sedatie krijgt u via een infuus twee soorten medicijnen toegediend. Een slaapmiddel om u in lichte slaap te houden en een pijnstiller om de pijn te bestrijden. U ondergaat het onderzoek meer ontspannen. Tijdens een sedatie is het alsof u slaapt, maar u blijft wekbaar. Dat betekent dat de arts nog wel met u kan communiceren. Sedatie is dus niet hetzelfde als algehele narcose.
Behandeling via lisexcisie
Middels een verhit lisje wordt het afwijkende laagje cellen van de baarmoedermond weggehaald. Na verloop van tijd zullen zich hier weer nieuwe, gezonde cellen ontwikkelen.
Vooraf
De behandeling vindt bij voorkeur plaats wanneer u niet ongesteld bent. De gynaecoloog zal samen met u beslissen of de ingreep onder lokale verdoving of sedatie plaats zal vinden. Indien de behandeling plaatsvindt onder sedatie, zal de polikliniek pre-operatieve screening vooraf (telefonisch) contact met u opnemen. Uw algehele gezondheid wordt in kaart gebracht, zodat de sedatie veilig kan verlopen.
De behandeling
De lisexcisie vindt plaats op de behandelkamer van de polikliniek.
Onder lokale verdoving
U neemt plaats op de behandelstoel met de benen in de beensteunen. De gynaecoloog voert de behandeling uit en zal, indien gewenst, stap voor stap toelichten wat er gedaan wordt. De verpleegkundige of doktersassistente assisteert.
Eerst zal een spreider ingebracht worden om de baarmoedermond beter in beeld te krijgen. De verdoving wordt toegediend met enkele injecties in de baarmoedermond. De prikjes worden veelal vergeleken met verdovingsprikken bij de tandarts. De verdoving werkt vrijwel direct. De lisexcisie wordt uitgevoerd. U voelt hier verder niets van, behalve wat warmte van de rook. Wel kan het gebruik van de verhitte lis een onaangenaam geluid geven of branderige geur veroorzaken.
Onder sedatie
Vooraf wordt met u afgesproken waar u zich mag melden. U krijgt een bed en wordt voorbereid op de behandeling. Er wordt een infuus geprikt en apparatuur aangesloten waarmee hartactiviteit, bloeddruk en ademhaling continu worden gemeten. In het bed wordt u naar de behandelkamer van de polikliniek gereden. U wordt in de behandelstoel geholpen, waar u vervolgens onder sedatie wordt gebracht. Aldaar wordt de lisexcisie op dezelfde manier verricht als onder lokale verdoving. Lokale verdoving is echter niet meer nodig. Na de behandeling wordt de sedatie gestaakt en bent u vrijwel direct weer bij bewustzijn. U wordt weer in het bed geholpen en naar de uitslaapkamer gebracht.
Na de behandeling
Na de behandeling onder lokale verdoving, mag u direct naar huis. Is de lisexcisie onder sedatie verricht, dan zal u nog enkele uren op de uitslaapkamer verblijven om bij te komen. De meeste vrouwen hebben weinig klachten van de behandeling. U kunt een aantal dagen een gevoelige onderbuik hebben. Daarnaast kunnen de eerste dagen na de behandeling gepaard gaan met bloedverlies en ruimere afscheiding.
Voor de pijn mag paracetamol of ibuprofen ingenomen worden. Het advies is geen tampons te gebruiken, niet te zwemmen of in bad te gaan en geen gemeenschap te hebben wanneer het bloedverlies nog aanwezig is. Zo kan het bloedverlies weg en is er minder kans op infectie.
Nadelen lisexcisie
De baarmoedermond wordt korter, waardoor de kans op een vroeggeboorte bij zwangerschap iets toeneemt. Deze kans neemt vooral toe na 2 of meerdere lisexcisies.
Conisatie
Een conisatie lijkt op een lisexcisie, maar er wordt net iets meer weefsel weggenomen. De behandeling zal daarom altijd verricht worden onder sedatie, algehele narcose of met een ruggenprik.
Vooraf
De behandeling vindt bij voorkeur plaats wanneer u niet ongesteld bent. De conisatie vindt plaats op de behandelkamer van de polikliniek, maar is onderdeel van een dagopname. Vooraf neemt de polikliniek pre-operatieve screening (telefonisch) contact met u op. Uw algehele gezondheid wordt in kaart gebracht, waarbij samen met u besproken wordt welke manier van verdoven zal worden gebruikt.
De behandeling
Vooraf wordt met u afgesproken waar u zich mag melden. U krijgt een bed en wordt voorbereid op de behandeling. Er wordt een infuus geprikt en apparatuur aangesloten waarmee hartactiviteit, bloeddruk en ademhaling continu worden gemeten. Indien er gekozen is voor de ruggenprik als verdovingsmethode, wordt deze geplaatst. Omdat u hierdoor de blaas niet meer kunt controleren, zal u ook een katheter krijgen.
In het bed wordt u naar de behandelkamer van de polikliniek gereden. Daar wordt u in de behandelstoel geholpen. De anesthesioloog zal u onder algehele narcose brengen of controleren of de ruggenprik u goed verdoofd. U wordt onder sedatie gebracht, wanneer deze manier van verdoven gekozen is. Wanneer de verdoving werkt, begint de gynaecoloog met de behandeling. Er wordt een spreider ingebracht in de vagina om de baarmoedermond goed in beeld te krijgen. Met een mesje snijdt de gynaecoloog een kegelvormig stukje weefsel weg. Na de conisatie brengt de gynaecoloog soms een tampon of soort gaas in de vagina. Dit is bedoeld om het bloedverlies te stoppen. Indien dit nodig blijkt, zal alsnog een katheter ingebracht worden.
Wanneer de behandeling klaar is, wordt u in het bed naar de uitslaapkamer gebracht. Daar zal u bijkomen van de sedatie, ontwaken uit de algehele narcose of zal de ruggenprik de tijd krijgen langzaam uit te werken.
Na de behandeling
Na de behandeling verblijft u nog enkele uren op de uitslaapkamer om bij te komen. Vrijwel altijd mag u dezelfde dag nog naar huis. De meeste vrouwen hebben weinig klachten van de behandeling. U kunt een aantal dagen een gevoelige onderbuik hebben. Daarnaast kunnen de eerste dagen na de behandeling gepaard gaan met bloedverlies en ruimere afscheiding.
Voor de pijn mag paracetamol of ibuprofen ingenomen worden. Het advies is geen tampons te gebruiken, niet te zwemmen of in bad te gaan en geen gemeenschap te hebben wanneer het bloedverlies nog aanwezig is. Zo kan het bloedverlies weg en is er minder kans op infectie.
Nadelen conisatie
Net als bij een lisexcisie is na conisatie de baarmoedermond korter. De kans op vroeggeboorte bij een zwangerschap is na conisatie echter groter, omdat er meer weefsel weggehaald is.
Complicaties lisexcisie en conisatie
Iedere ingreep geeft kans op complicaties, zo ook een lisexcisie of conisatie. Deze complicaties zijn gelukkig zeldzaam, maar daarom niet minder belangrijk om te benoemen.
Abnormaal veel bloedverlies
Na de behandeling ontstaat een wondje op de baarmoedermond. Dit wondje mag bloeden en heelt vrijwel altijd vanzelf. Neem contact op met de polikliniek indien het bloedverlies meer is dan een flinke menstruatie.
Ontsteking of infectie
Er bestaat altijd een kleine kans op ontsteking van de wond. In dat geval zal antibiotica nodig zijn om de ontsteking tegen te gaan. Tekenen van ontsteking zijn hevige buikpijn en koorts. Neem bij deze symptomen daarom altijd contact op.
Overgevoeligheid
Geeft overgevoeligheid voor bijvoorbeeld jodium, latex, sedatiemiddelen altijd vooraf aan bij de gynaecoloog of pre-operatieve screening. Het kan zijn dat u overgevoelig blijkt te zijn voor iets zonder dit te weten. Een overgevoeligheidsreactie treedt zeer zelden op, maar gaat gepaard met ongebruikelijke duizeligheid, hartkloppingen of ziek voelen. Trek aan de bel wanneer u dit voelt. Soms treden deze klachten pas op als u thuis bent.
Altijd bellen bij:
- Koorts (38 graden of hoger)
- Hevige buikpijn
- Bloedingen meer dan flinke menstruatie
- Klachten van ongebruikelijke duizeligheid, hartkloppingen of ziek voelen
Het vervolgtraject
Binnen 1 à 2 weken is de uitslag van het weggenomen, afwijkende weefsel bekend. De uitslag wordt met u besproken en er wordt een passend vervolgbeleid opgesteld. U blijft onder controle van de gynaecoloog. Er zal opnieuw een uitstrijkje met u afgesproken worden. Dit om te kijken of de mate van dysplasie verminderd is dan wel of de afwijkende cellen geheel verdwenen zijn. De termijn waarop dit uitstrijkje plaatsvindt, kan verschillen.
Januari 2023
