U hebt een blaaskatheter gekregen. Op deze pagina leggen we uit wat dit is en krijgt u tips over de verzorging ervan. Ook leggen we mogelijke problemen uit.
Een blaaskatheter
Een katheter is een holle, soepele slang die via de plasbuis naar de blaas loopt. De katheter zorgt ervoor dat de urine goed weg kan lopen uit de blaas. Omdat er na het inbrengen een klein ballonnetje wordt opgeblazen aan de punt van de katheter, kan de katheter niet uit de blaas glijden. De urine die door de katheter wegloopt, komt in een opvangzak of er wordt een kraantje aan de katheter bevestigd. De arts of verpleegkundige bespreekt met u wat u gaat gebruiken.
Urinezak
Er zijn twee typen opvangzakken, een beenzak en een nachtzak.
Beenzak
De beenzak draagt u overdag. U bevestigt de beenzak met klittenband aan uw boven- of onderbeen. Als de beenzak vol is, kunt u het kraantje aan de onderkant openzetten en in het toilet legen. Hierna kunt u het kraantje weer sluiten.
Nachtzak
’s Nachts gebruikt u een nachtzak. Hierin kan meer urine opgevangen worden en deze heeft een langere slang dan de beenzak. U bevestigt de nachtzak aan het kraantje van de beenzak. Dan moet u het kraantje van de beenzak open zetten, zodat de urine door kan lopen in de nachtzak. De nachtzak kunt u aan de rand van het bed bevestigen met een speciaal rekje. Het beste kunt u de urineslang onder uw been door leggen. ’s Morgens koppelt u de nachtzak weer los van de beenzak, door het kraantje van de beenzak te sluiten en de nachtzak los te maken. De nachtzak kunt u nu legen in het toilet en doorspoelen met water of met een verdunning van azijn met water. In verband met een goede hygiëne is het verstandig om het afsluitdopje van de nachtzak, overdag weer op de tip van de slang te doen. U kunt de nachtzak nu wegleggen, bijvoorbeeld in een klein emmertje en ’s avonds opnieuw gebruiken. NB: Het hangt van het soort opvangzak af of deze geschikt is voor hergebruik. Dit vertellen we u bij het starten met kathetergebruik. De conveen been- en nachtzakken zijn geschikt om een aantal dagen te gebruiken. Advies is om deze 1 á 2 keer per week te vervangen.
Stopje of kraantje
Als bij u een stopje of kraantje aan de katheter is bevestigd en geen urinezak, moet u de blaas iedere drie uur legen door het stopje los te maken (of het kraantje open te zetten) en de urine uit de blaas te laten lopen. Dit kan in het toilet of in een opvangbakje. Het kan zijn dat u geen aandrang voelt, ook dan is het belangrijk om de blaas toch om de drie uur te legen. Als u eerder aandrang voelt, moet u de blaas vaker legen.
Als u ’s avonds naar bed gaat, kunt u een nachtzak aan de katheter bevestigen door het stopje van de katheter te halen en de nachtzak er aan te koppelen. Als u een kraantje heeft kunt u de nachtzak daaraan doorkoppelen en vervolgens het kraantje open zetten. De blaas kan zo gedurende de nacht leeglopen in de urineopvangzak. ’s Morgens kunt u de nachtzak loskoppelen en het stopje op de katheter doen of het kraantje sluiten en de katheterzak losmaken. De urinezak kunt u legen en doorspoelen met water en eventueel azijn. Ook hier geldt dat het voor een goede hygiëne wenselijk is, als u het afsluitdopje weer op de tip van de slang doet. U kunt de zak ’s avonds opnieuw gebruiken. Als u een nachtzak zonder afvoermogelijkheid heeft, kunt u de zak na gebruik weggooien en ’s avonds een nieuwe zak aansluiten.
Lichamelijke verzorging
Met een verblijfskatheter kunt u zich gewoon douchen of wassen. Voor mannen is het wel belangrijk om de voorhuid terug te schuiven en de eikel zorgvuldig te wassen met lauw water, zonder zeep. Voor vrouwen is het belangrijk om de schaamlippen goed te spreiden voor het wassen. Ook hierbij alleen lauw water en geen zeep gebruiken. Als er wat afscheiding aan de katheter zit kunt u dit verwijderen met water en een beetje zeep. Na de ontlasting is het voor vrouwen altijd belangrijk, maar zeker tijdens het gebruik van een katheter, om zich van voor naar achter af te vegen.
Mogelijke problemen
Gevoel van aandrang
In het begin en na een katheterwissel kan de blaas wat geïrriteerd zijn. U heeft dan het gevoel dat u moet plassen. Dit is niet verontrustend en zal meestal van voorbijgaande aard zijn.
Lekkage
Soms heeft u lekkage langs de katheter. Dit wordt meestal veroorzaakt door blaaskrampen. Blijft u hier last van houden, neem dan contact op met uw behandelend arts.
Bloed
Er kan wat bloed in de urine zitten na een katheterwissel. U hoeft zich hier geen zorgen over te maken. Blijf goed drinken.
Geen urine
Als er geen urine meer door de katheter in de opvangzak loopt. controleer dan altijd eerst:
- Of de opvangzak lager dan de blaas hangt.
- Of er geen knik in de slang zit waardoor de urine niet in de opvangzak kan lopen.
- Of u voldoende heeft gedronken, minimaal twee liter per dag.
Nuttige informatie
- Belangrijk is om voor en na het legen of verwisselen van de opvangzakken, uw handen te wassen. Dit geldt ook voor alle handelingen aan een kraantje.
- De nachtzak moet altijd lager hangen dan uw blaas. Dit is nodig voor een goede afvoer van de urine. U kunt de zak aan de rand van uw bed bevestigen met een rekje, maar ook kunt u de zak op de grond naast uw bed in een emmertje of bakje leggen.
- De urineopvangzakken, zowel de been- als de nachtzakken, hoeven niet dagelijks te worden vervangen. Het is voldoende om ze 1 á 2 keer per week te vervangen door nieuwe. Het is handig om bij het vervangen van de zakken de datum erop te zetten, zo weet u wanneer ze vernieuwd moeten worden. Een bepaald soort opvangzakken is niet geschikt voor hergebruik. Dit zullen we u dan vertellen.
- Voor een goede doorstroom van urine is het belangrijk dat u voldoende drinkt, liefst twee liter per dag.
- Probeer er voor te zorgen dat uw ontlasting regelmatig komt en niet te hard is. Bij harde ontlasting kunt u de neiging krijgen om te persen en als gevolg daarvan kan er urine langs de katheter lopen. Om uw ontlasting soepel te houden is het ook van belang om genoeg te drinken.
- De arts of verpleegkundige zal u vertellen of en wanneer de katheter verwisseld moet worden. Als regel verwisselen we de katheter eens per zes weken. Dit kan op de poli-kliniek gebeuren, maar ook is het mogelijk om het door de huisarts of wijk-verpleegkundige te laten doen.
- Er zitten altijd bacteriën in de urine als u een blaaskatheter heeft. Urinecontrole heeft daarom geen zin. Voorkom onnodig gebruik van antibiotica. Behandeling met antibiotica heeft alleen zin bij klachten zoals koorts, pijn of algeheel malaisegevoel.
Wanneer contact opnemen?
Als zich één van de volgende verschijnselen voordoet is het raadzaam contact op te nemen:
- Als u aanhoudende pijn heeft.
- Als er geen urineproductie is.
- Bij blijvende lekkage langs de katheter.
- Als de kleur van de urine plotseling (donker)rood wordt.
- Bij koorts.
Bestellen
Op de polikliniek heeft u een startpakket meegekregen. Hierin zit een aantal been- en nachtzakken. U vindt in dit pakket ook de gegevens om nieuw materiaal te bestellen. Vanuit de polikliniek is er een machtiging gestuurd naar een medisch speciaalzaak die dit mogelijk maakt. Ook zullen dan de kosten vergoed kunnen worden door uw zorgverzekeraar.
Vragen?
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u tijdens kantooruren bellen met de polikliniek urologie. Wij zijn graag bereid uw vragen te beantwoorden.
ZorgSaam ziekenhuis:
- locatie De Honte Terneuzen tel: 0115- 688340
- locatie Antonius Oostburg tel: 0117- 459373
- locatie Liduina Hulst tel: 0114- 373020
