Speciale aandacht voor hartproblemen van vrouwen

Hart- en vaatziekten zijn de grootste doodsoorzaak bij vrouwen in Europa. Reden dus om mogelijke hartproblemen van vrouwen heel serieus te nemen. Cardioloog Kees Janssens van het ZorgSaam ziekenhuis en het cardiologisch interventiecentrum heeft zich erin gespecialiseerd; het betreft vaak heel andere klachten dan bij mannen. Met nieuw onderzoek in Terneuzen kunnen de cardiologen vrouwen met onduidelijke klachten uitsluitsel geven: het ligt aan het hart of het is iets anders. “Dat alleen al kan veel ongerustheid en stress wegnemen”, aldus Janssens.

Kees Janssens is een ervaren cardioloog, zijn opleiding is dus al van een tijdje geleden. “Toen, tijdens mijn studie, werd er geen verschil gemaakt tussen mannelijke en vrouwelijke patiënten. Omdat de meeste hartstudies op basis van mannelijke patiënten waren, werden vrouwen langs die mannelijke meetlat gelegd. En omdat vrouwen andere symptomen vertonen dan mannen, was het idee tot ver in de jaren 70 dat
vrouwen gewoon geen hartaanval konden krijgen. Als arts moest je ze vooral de boodschap geven dat ze hun man moesten ondersteunen na zijn hartinfarct en hem niet teveel lastig moesten vallen met huishoudelijke taken…Ondertussen zijn de tijden natuurlijk gelukkig
flink veranderd. Zo is wetenschappelijk aangetoond dat er belangrijke verschillen zijn tussen mannen en vrouwen in het patroon van aderverkalking en de veroudering van de hartspier.”

Niet te dotteren

“Bij mannen komen vernauwingen in de kransslagaders op bepaalde plekken voor. Op die plekken kan goed gedotterd worden”, weet Kees Janssens uit eigen ervaring. In het dottercentrum in Terneuzen werden in
12,5 jaar tijd al meer dan 15.000 stents gestoken. “Bij vrouwen komen dotterbare vernauwingen ook voor, maar vaak is het anders. Vrouwen hebben sowieso al iets smallere kransslagaders en de vernauwing kan
dan ook nog over de gehele lengte van de slagader plaatsvinden, tot in de kleinste haarvaatjes aan toe. Er ontstaat dan een functioneel probleem waardoor er minder zuurstof naar het hart kan vloeien. Daar kun je
niets aan dotteren. Het is zelfs moeilijk te constateren. Het mooie is dat we nu met een nieuwe techniek de dunne vaten en haarvaten goed kunnen bekijken waardoor we kunnen beoordelen of daar het gevaar zit.”

Moeilijk te duiden

“Wat betreft symptomen is er ook nogal wat verschil.
Het belangrijkste symptoom van een hartinfarct is de olifantenpoot op de borst. Zowel man als vrouw signaleren dan een hevige, drukkende pijn die uitstraalt naar de armen of nek. Maar dat zien we minder vaak bij vrouwen. Zij hebben vaker last van atypische klachten als pijn in de rug, zweten of hartkloppingen. Maar ook vermoeidheid en gebrek aan energie, een verminderde conditie, een zeurend bandgevoel dus ’s avonds de BH uit, een trekkend gevoel in de kaken, een zeurende pijn tussen schouderbladen, vocht vasthouden in de enkels, buik en handen,  hartoverslagen, luchttekort bij traplopen en bij haasten, opvliegers, slecht slapen, niet op de linker zijde kunnen liggen, hoofdpijn, concentratieproblemen… Het zijn er heel wat en ze lijken ook op klachten van hoge bloeddruk en op klachten van de menopauze. Dat maakt het dus
moeilijk te duiden door patiënte en dokter.”

Verkeerde been

“Daarbij komt ook nog dat vrouwen geneigd zijn om hun pijn anders te interpreteren of te formuleren dan mannen. Vaak zoeken ze zelf een verklaring voor hun klachten. ‘Het zal de overgang wel zijn, of een
burn-out of stress door dit of dat. Dat kan een arts dan weer op het verkeerde been zetten waardoor een cardiovasculair probleem mogelijk over het hoofd wordt gezien. Dat is een niet te onderschatten risico hoor, want een cardiovasculair probleem kan echt levensbedreigend zijn! Dat zie je wel aan het feit dat er tegenwoordig meer vrouwen aan hart- en vaatziekten overlijden (42%) dan aan doodsoorzaak nummer twee,
kanker (27%).”

Drie keer in je leven

De vrouwelijke hormoonhuishouding heeft effect op hart en vaten, daarom heeft cardioloog Janssens een belangrijk advies. “Ik raad sterk aan om tenminste drie keer in je leven naar je hart te laten kijken. Een
bloeddrukcontrole, cholesterolbepaling, risico- en familiale factoren doornemen, enzovoort. Dat is als eerste van belang in de puberteit als anticonceptie wordt opgestart. Hoewel anticonceptiepillen steeds
lichter worden, zorgen ze er nog steeds voor dat het bloed meer vrouwelijke hormonen gaat bevatten. Dat kan risico geven op bijvoorbeeld trombose. Het tweede moment voor een check-up van je hart is bij een zwangerschap. Een zwangerschap is een stresstest voor het vrouwenhart. Het moet negen maanden lang harder werken. Reden te meer om er extra aandacht voor te hebben. Het derde moment voor een check is rondom de menopauze. De menopauze doet een schepje bovenop het normale verouderingsproces. Vanaf de menopauze daalt de
productie van oestrogenen drastisch, terwijl juist dat vrouwelijk hormoon beschermend werkt op de functies van het hart. Die daling zorgt vrij snel voor verhoogde cholesterolwaarden en op langere termijn een flink
verhoogde kans op een hoge bloeddruk. Let op: bij vrouwen van 50 tot 60 jaar kan hormoontherapie de overgangsklachten doen verminderen zonder een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Maar hormoontherapie bij vrouwen boven de 60 vergroot dat risico juist!”

Ongerustheid wegnemen

Naast de genoemde drie momenten in het leven, ga je natuurlijk ook naar de cardioloog als er klachten zijn die met je hart te maken kunnen hebben. “Al is het soms moeilijk om iets te vinden en denk je zelf dat het vage klachten zijn of dat het aan iets anders ligt, bijvoorbeeld stress, kom naar de cardioloog. Door nieuwe onderzoekstechnieken die we nu in Terneuzen hebben, kunnen we veel nagaan en duidelijkheid geven. Want,” benadrukt Kees Janssens, “ongerust blijven rondlopen met onduidelijke klachten geeft stress en dat is niet goed. Ik wil in ieder geval die ongerustheid wegnemen, kunnen vertellen dat het ofwel aan het hart ligt ofwel zeker niet. Met ons onderzoek van de kleine haarvaten kunnen we vrouwen die diagnose geven. Dat kan hier dus in Terneuzen, zeker niet overal in Nederland. Alle vrouwen uit de regio die er niet voor naar Breda of Rotterdam willen gaan, kunnen bij ons terecht.” Eindelijk rust
Tot slot, stel het blijkt dat het inderdaad aan de kleine haarvaten van het hart ligt, wat dan? Janssens is er duidelijk over. “We kunnen dan enkele behandelingen opstarten zoals een lagere bloeddruk instellen of medicatie laten inwerken op het endotheel, dus de binnenbekleding van de vaten. Maar net zo belangrijk zijn leefstijladviezen en de geruststellende werking van de diagnose. Als je weet wat er scheelt, dan voelt dat als erkenning, kun je het accepteren. Dat geeft eindelijk rust.”