Onder uw voetzool loopt een peesplaat, de fascia plantaris, die de voetboog ondersteunt. Bij overbelasting kunnen er in uw peesplaat microscheurtjes ontstaan in de vezels van de peesplaat.
Overbelasting kan op verschillende manieren ontstaan, bijvoorbeeld door overgewicht, veel staan/lopen of fanatiek sporten. Het kan ook zijn dat tijdens het lopen uw voet te veel naar binnen kantelt. Veel mensen die last hebben van fasciitis plantaris hebben verkorte kuitspieren, daar ligt zeker een verband. Klachten kunnen overigens ook ontstaan zonder een direct aanwijsbare oorzaak.
De klachten ontstaan vaak heel geleidelijk en blijven hardnekkig voortduren.
Symptomen
Pijn onder de voet bij de eerste stappen (opstartklachten) is een typische klacht die bij hielspoor hoort. Na wat meer lopen vermindert de pijn dan weer, om bij langer lopen weer terug te keren. Er is een duidelijke belastingafhankelijke relatie.
‘Hielspoor’ verwijst naar een ‘doorntje’ aan het hielbeen. Het doorntje is een anatomische variatie of kan het gevolg van de overbelasting zijn, maar het is niet de oorzaak. Omdat een geïrriteerde of ontstoken peesplaat de klachten veroorzaakt, heeft de benaming fasciitis plantaris voor deze aandoening de voorkeur.
Diagnostiek
Uw orthopedisch chirurg stelt de diagnose op basis van uw verhaal en na lichamelijk onderzoek. Vaak wordt er ook een röntgenfoto gemaakt. Een echografisch onderzoek zou nog ondersteunend kunnen zijn.
Behandeling
We kunnen deze aandoening niet opereren. De pijn is wel te verhelpen met een combinatie van behandelingen. Het gaat hierbij vooral om rekoefeningen in combinatie met een nachtspalk. Het duurt gemiddeld een jaar voordat hiermee de klachten verdwenen zijn.
De arts neemt met u door welke behandelingen u eventueel al eerder heeft gehad voor uw hielspoor en welke behandelingen nog mogelijk zijn. Hierbij wordt gewerkt met een zo volledig mogelijke lijst van potentieel succesvolle behandelmogelijkheden. We zetten deze mogelijkheden voor u op een rijtje.
Uw orthopedisch chirurg bespreekt met u welke behandelingen u al heeft ondergaan en welke behandelingsmogelijkheden er nog zijn.
- Rekoefeningen: Het rekken van de fascia plantaris en de achillespees is een zeer belangrijk onderdeel van de behandeling (zie oefeningen hieronder). De rekoefeningen kunnen al dan niet aangevuld worden door het gebruik van een nachtspalk.
- Nachtspalk: Een nachtspalk houdt de voet en het onderbeen in een rechte stand en heeft gedurende de nacht een stretchend effect op de fascia plantaris en op de achillespees. De scheurtjes ter hoogte van de aanhechting van de fascia kunnen op deze manier herstellen.
- Aanpassen van de activiteiten: Tijdelijk de (over)belasting aanpassen, door bijvoorbeeld minder te sporten of minder staand werk uit te voeren.
- Steunzool: Bij afwijkingen van de voet kan door middel van een steunzool de overbelasting verminderd worden in combinatie met demping in de hiel (softspot).
- Een hielkussentje (Viscoheel) in de schoen kan ook voor drukvermindering en demping zorgen.
- Cortisonen injectie: Als de klachten met bovengenoemde behandelingen niet verdwijnen, kan een injectie met ontstekingsremmers worden overwogen op de plaats van de ontsteking (dus in geval van ongevoeligheid voor therapie).
- Platelet Rich Plasma (PRP) injectie: PRP is een techniek waarbij plasma uit het eigen bloed met een rijke concentratie aan bloedplaatjes wordt ingespoten. Door deze bloedplaatjes komen bepaalde stoffen vrij, de groeifactoren. De groeifactoren stimuleren de genezing van de pees. Deze behandeling vindt plaats op de polikliniek Orthopedie. Voorafgaand aan uw bezoek bij de orthopedisch chirurg wordt er bloed afgenomen. Vervolgens wordt dit bloed op het laboratorium gefilterd. Het gefilterde bloedproduct wordt door de orthopedisch chirurg op de pijnlijke plaats geïnjecteerd.
- Na de behandeling mag u gewoon lopen, lange afstanden lopen en sporten wordt de eerste week afgeraden.
- Extracorporeal Shock Wave Therapie (ESWT): Shockwave therapie wordt uitgevoerd middels geluidsgolven met hoge energie. De geluidsgolven zijn hoogenergetisch en prikkelen het aangetaste peesweefsel. Het idee is dat door deze prikkeling het weefsel een genezingsreactie in gang zet. De doorbloeding en stofwisseling wordt flink gestimuleerd op de behandelde plek. Als de behandeling aanslaat zijn vaak niet meer dan 4-6 behandelingen nodig, al zijn soms tot maximaal 10 behandelingen nodig. Als na 10 behandelingen nog geen verbetering is opgetreden, heeft verder doorgaan geen zin.
Oefeningen
Rekken van de kuitspier
De meest gangbare behandeling van hielpijn is het goed rekken van de kuitspieren. Het rekken van de kuitspier heeft als doel de gezamenlijke vezels van de kuitspier en achillespees, die een relatie hebben met de peesplaat onder de voet, te herstellen. Daarom heeft het rekken van de kuitspier een gunstig effect op de pijn onder de voet. Het rekken van de kuitspier geeft bovendien een verlichtend gevoel, al zal de pijn pas na enkele maanden rekken echt verminderen. In het trainingsschema zijn de oefeningen afgebeeld.
Trainingsschema
In de komende 3 maanden moet u een aantal rekoefeningen driemaal per dag uitvoeren. De oefeningen bestaan uit rekken van de peesplaat onder de voet en achillespees-rekoefeningen. De rekoefeningen van de achillespees bestaan uit rekoefeningen voor de lange kuitspier en voor de korte kuitspier.
Drie keer per dag
Zowel de peesplaat-oefening als de achillespees-rekoefeningen voert u direct na het opstaan, ’s middags en voor het slapengaan uit.
Ook is aan te raden de peesplaat onder de voet te rekken als u langere tijd gezeten of gelegen heeft.
Peesplaat-rekoefening
De peesplaat zit in het midden onder u voet. U doet de oefening als volgt:
- Leg uw aangedane voet over uw knie.
- Pak met uw hand uw tenen en buig deze richting uw scheenbeen.
- U buigt tot u de pees onder in de voet voelt rekken. Dit controleert u door met uw andere hand onder de voet te voelen. U voelt dan de pees aanspannen. Als hij hard aanvoelt, is de pees genoeg gerekt.
- Houd deze rek voor tien tellen aan.
- Herhaal dit tien keer met een paar tellen rust tussen elke oefening.
Achillespees-rekoefeningen
De achillespees heeft een relatie met een lange kuitspier en een korte kuitspier. Daarom zijn er twee soorten oefeningen voor de kuitspier:
- met gestrekte knie (die de lange kuitspier rekt)
- met gebogen knie (die de korte kuitspier rekt)
U rekt drie keer per dag zowel de lange als de korte kuitspier. Het is de bedoeling dat u driemaal per dag tenminste één van de lange en één van de korte kuitspieroefeningen doet die we beschrijven. Kies voor de oefening die op dat moment het handigst voor u is.
Lange kuitspier-rekoefeningen
Oefening 1
Uitgangshouding: ga voor een muur staan en zet met een been een stap naar voren. Houd het achterste been gestrekt. Zet de handen op schouderhoogte tegen de muur.
Uitvoering: het lichaamsgewicht rust op het achterste been. Beweeg het lichaam als een plank naar voren, en hou de hiel aan de grond. Trek dan de hiel naar achter en in de grond. Houd 15 tellen vast, ontspan en kom vanuit deze stand op de tenen omhoog en zet de armen hoger tegen de muur. Houd tien tellen vast en ontspan. Herhaal de oefening tien keer.
Oefening 2
Uitgangshouding: ga op de grond zitten. Leg de benen op de grond. Sla een handdoek om de voorvoet en tenen.
Uitvoering: trek de voet naar u toe totdat je spanning voelt in de kuit. Houd deze stand goed vast met behulp van de handdoek. Hierbij heeft u rek op de onderkant van de voet. Houd dit tien tellen vast en ontspan. Herhaal de oefening tien keer.
Oefening 3
Uitgangshouding: ga met de voeten op de onderste traptrede of boek staan en laat de hielen over de rand hangen.
Uitvoering: verplaats het lichaamsgewicht iets naar voren zodat de hielen naar beneden worden geduwd. Voel daarbij de spanning in de kuitspieren. Ga vervolgens weer op de tenen staan. Houd drie seconden vast en herhaal dit tien keer. Na één minuut pauze herhaalt u deze nog twee keer. U voert de oefening dus 30 keer uit.
Korte kuitspier-rekoefeningen
Oefening 1
Uitgangshouding: ga voor een muur staan en zet met een been een stap naar voren. Buig het achterste been. Zet de handen op schouderhoogte tegen de muur.
Uitvoering: het lichaamsgewicht rust op het achterste been. Beweeg het lichaam als een plank naar voren, en hou de hiel aan de grond. Trek dan de hiel naar achter en in de grond. Houd tien tellen vast en ontspan. Herhaal de oefening tien keer.
Oefening 2
Uitgangshouding: ga op de grond zitten. Plaats een kussen onder de knie. Sla een handdoek om de voorvoet en tenen.
Uitvoering: trek de voet naar je toe totdat u spanning voelt in de kuit. Houd deze stand goed vast met behulp van de handdoek. Hierbij heeft u veel rek op de onderkant van de voet. Houd dit tien tellen vast en ontspan. Herhaal de oefening tien keer.
Tenslotte
Hielspoor kan hardnekkig zijn en soms hebben al deze oefeningen niet het gewenste effect. Dat is vervelend. De pijnklachten van hielspoor gaan over het algemeen wél over. De gemiddelde duur van de klachten is zeker een jaar.
Gebruik nachtspalk
Het gebruik van een nachtspalk heeft een goed effect op hielspoor, zeker in combinatie met het trainingsschema. Een nachtspalk houdt de voet in 90 graden ten opzichte van het onderbeen, zodat de vezels van de peesplaat opgerekt blijven gedurende de nacht. Dit vergemakkelijkt het opstarten na nachtrust. De nachtspalk wordt voorgeschreven door de orthopeed of Physician Assistant op de polikliniek. De gipsverbandmeesters leggen deze nachtspalk aan. U moet de nachtspalk zeker drie maanden dragen gedurende de nacht. Dit combineert u dan met de rekoefeningen overdag. De kans is dan groot dat in de loop van deze maanden de pijnklachten onder de hiel verminderen.
Richtlijnen nachtspalk
De spalk is gemakkelijk aan en uit te doen door het klittenband. U mag een eigen kousje in de spalk dragen. Als u een nachtspalk aan heeft, mag u er niet op lopen. Kunt u de spalk niet meteen de hele nacht dragen? Bouw dan het gebruik van de spalk geleidelijk aan op tot het punt dat u de spalk – of spalken – de hele nacht draagt.
April 2020
