Zuurstof thuis

Meer lucht voor mensen met ernstig COPD

Zuurstof is van levensbelang

Leven kost energie. Voor lopen, denken, praten en zelfs voor‘niks’ doen is energie nodig. Alleen al onszelf warm houden vraagt energie. Ons lichaam maakt energie door het ‘verbranden’ van voedsel. Bij die verbranding is ook zuurstof nodig. Het verbranden van voedsel door ons lichaam is te vergelijken met wat er in een motor gebeurt. Om een motor te laten draaien is benzine (voedsel) en aanvoer van lucht (met name zuurstof) nodig. Net zoals een motor uitlaatgassen produceert, komen er in ons lichaam bij de verbranding van voedsel afvalstoffen vrij, onder andere koolzuur.

Onze ademhaling zorgt voor de aanvoer van zuurstof en voor de afvoer van koolzuur. Zuurstof zit in de lucht die we inademen. De ingeademde zuurstof komt via de longen in het bloed en gaat vervolgens met het bloed naar de plaatsen waar energie nodig is (bijvoorbeeld de hersenen of spieren). Het overtollige koolzuur volgt de omgekeerde route en wordt uiteindelijk uitgeademd. De hersenen regelen de snelheid en de diepte van de ademhaling aan de hand van de hoeveelheid zuurstof en koolzuur in het bloed. Mensen kunnen maar een paar minuten zonder zuurstof, daarna raken de hersenen onherstelbaar beschadigd.

Waarom extra zuurstof nodig

Bij ernstige vormen van COPD is de aanvoer van zuurstof via de longen naar het bloed verminderd. Dan kan er een zuurstoftekort ontstaan. Een langdurig tekort kan leiden tot geestelijke verwarring, hartklachten, nierproblemen en zelfs tot vroegtijdig overlijden. Extra zuurstofgebruik kan deze problemen voorkomen of tegengaan en daarnaast ervoor zorgen dat de conditie minder snel achteruit gaat. De ervaring is dat veel patiënten merken dat ze met extra zuurstof meer kunnen.

Wanneer heeft u extra zuurstof nodig

Klachten die op mogelijk zuurstoftekort wijzen zijn:

• kortademigheid;
• onrust;
• moeite om in slaap te komen;
• hartkloppingen;
• verwardheid en prikkelbaarheid;
• sufheid en overdag in slaap vallen.

De ernst van het zuurstoftekort bepaalt of u extra zuurstof nodig heeft. Alleen door uitgebreid onderzoek kan uw longarts dit vaststellen. Uiteindelijk spelen uw klachten hierbij geen rol. Sommige mensen zijn niet zo erg kortademig, maar hebben een fors zuurstoftekort.

Anderen zijn heftig kortademig, maar hebben toch voldoende zuurstof in het bloed.

Voorwaarden voor zuurstof thuis

Een onderhoudsbehandeling met zuurstof is belastend voor u, maar is ook een hele kostbare behandeling. Als u rookt heeft extra zuurstof geen zin: roken doet het effect van de zuurstof teniet. Daarbij is roken in combinatie met zuurstof zonder meer gevaarlijk: de kans op brand en op ernstige brandwonden is groot. Voordat u kunt beginnen aan zuurstof thuis moet u dan ook gestopt zijn met roken. Andere voorwaarden zijn dat er met ‘gewone’ medicijnen en fysiotherapie geen winst meer te behalen is en dat het zuurstoftekort niet verbetert gedurende twee tot drie maanden.

Hoeveel en hoe lang zuurstof

De hoeveelheid extra zuurstof per minuut (de zuurstofstroom) die u nodig heeft, hangt af van het zuurstoftekort in uw bloed. ’s Nachts en bij inspanning is meestal wat meer nodig. Uw longarts zal aangeven hoe u de zuurstofstroom moet regelen. Extra zuurstof moet u zien als een geneesmiddel. Een te grote zuurstofstroom kan schadelijk zijn. Per etmaal moet u minstens 16 uur zuurstof gebruiken, pas dan is een onderhoudsbehandeling zinvol. Hoe meer uren u gebruikt, hoe beter! Op bepaalde momenten zult u wat meer zuurstof nodig hebben:

• ’s Nachts, omdat de ademhaling tijdens de slaap op een wat lager pitje staat dan wanneer u op bent;
• Bij inspanning, omdat uw lichaam dan meer energie en zuurstof verbruikt. Voor extra energie kunt u iets extra’s eten, voordat u gaat bewegen. Maar van zuurstof kunt u géén voorraad aanleggen. Mensen die pas extra zuurstof gebruiken, hebben vaak de neiging de neusbril even weg te leggen, als zij gaan eten of naar het toilet gaan. Dat is dus niet slim. Juist tijdens activiteiten hebt u meer zuurstof nodig.

Zuurstof gebruiken:

• Stel de juiste zuurstofstroom in.
• Gebruik minstens 16 uur per dag, vooral ’s nachts en wanneer u actief bent.

Mogelijkheden voor zuurstof thuis

Er zijn verschillende mogelijkheden wanneer u thuis zuurstof nodig hebt. In elk geval komt zuurstof uit een zuurstofbron via een slangetje in de luchtweg, om zich daar met de lucht die u inademt te vermengen. De ingeademde lucht wordt zo met zuurstof verrijkt. Er bestaan drie verschillende zuurstofbronnen:

• de zuurstofcilinder;
• de zuurstofconcentrator;
• vloeibare zuurstof.

De basisverstrekking bestaat vaak uit een concentrator aangevuld met een draagset voor mobiel gebruik. Verderop in de folder vindt u meer informatie over de verschillende zuurstofbronnen.

Zuurstof via de neus of direct in de luchtpijp

Met een neusbril of neuscatheter komt de zuurstof via de neus binnen. Dit is de meest gebruikelijke manier. Bij sommige mensen geeft dit irritatie van neus, keel of oren of klachten als heesheid, bloedneuzen en verstopte neus.

De verschillende zuurstofbronnen

Cilinder

Een grote cilinder met zuurstof weegt 20kg. Reserve cilinders moet u in een aparte ruimte opslaan. Het verwisselen van een zuurstof-cilinder vergt de nodige kracht. Waarschijnlijk zult u dit niet zelf kunnen. Buitenshuis kunt u gebruik maken van draagbare zuurstofflessen. Een draagbare zuurstoffles weegt ongeveer 5kg en bevat zuurstof voor een aantal uur, afhankelijk van het gebruik. Eén maal per jaar vindt controle en onderhoud van het reduceerventiel plaats.

Voordelen:

• Betrouwbaar.
• Geruisloos.

Nadelen:

• Beperkte bewegingsvrijheid door de lengte van de zuurstofslang en de zware draagset (5kg);
• Gebruiksonvriendelijk door de grootte en het gewicht van de flessen (20kg), door een lastige bediening en door de noodzaak om de flessen vaak te verwisselen;
• Eén keer per maand tot twee keer per week thuisbezorging;
• Goede ventilatie is noodzakelijk.